اين مطلب يکي از مقالات پرونده ويژه شماره 146 ماهنامه شبکه با عنوان «کنسول‌هاي جديد بازي» است. براي دريافت کل اين پرونده ويژه مي‌توانيد به بخش پرونده ويژه‌هاي سايت مراجعه کنيد.
شرکت سونی در طول حیات خود دردنیای کنسول‌ها فراز و نشیب زیادی را تجربه کرده است. شروع این حرکت با نوعی خیانت به نینتندو و با شکست رقیب و در اوج آغاز شد. نخستین نسل پلی‌استیشن طوفانی در صنعت کنسول به پا کرد و این موفقیت تا نسل بعد نیز ادامه پیدا کرد. اما پلی‌استیشن 3 آغاز افول منحنی موفقیت این کنسول بود. البته، این افول نه فقط در بخش کنسول و به‌طور کلی، در همه فعالیت‌های سونی دیده شد و حالا سونی نیازمند یک خون تازه در این حوزه است تا بتواند دوباره با اقتدار در مقابل رقبا قد علم کند. دور جدید پیکار کنسول‌ها در حال آغاز شدن است و سونی کارت تازه خود را در نمایشگاه E3 امسال رو کرد. نمایش سونی با موفقیت برگزار شد و این شرکت توانست تماشاچیان خود را به وجد آورد و حتی در اوج نمایش تماشاچیان را به تشویق و تحسین وا دارد، یعنی زمانی که از سیاست خود در زمینه خرید و فروش بازی‌های دست دوم و قرض‌دادن دیسک بازی‌ها گفت. یک برتری دیگر سونی نیز قیمت کنسول جدیدش است که صد دلار از رقیب اصلی یعنی مایکروسافت ارزان‌تر است (به‌لطف عرضه جداگانه دوربین دستگاه و عرضه فقط یک دسته همراه دستگاه) . اما با تمام این موارد، آیا کنسول جدید سونی می‌تواند در دور جدید مسابقات گوی سبقت را از رقبا برباید؟
طراحی
اندازه اکس‌باکس وان 10 درصد بزرگ‌تر از اکس‌باکس 360 است و البته از PS4 هم بزرگ‌تر است. PS4 طراحی استانداردی دارد و برخلاف PS3 فاقد بدنه‌ای خميده است. در مجموع، کنسول تازه سونی از رقيب خود اکس‌باکس وان باریک‌تر است اما از نظر تغییرات ظاهری با آن شباهت‌هایی دارد. PS4 از خطوط منحنی به خطوط صاف و گوشه‌های تیز متمایل شده است. در‌کنار این رویکرد دریچه‌های فن بزرگی دیده می‌شوند که برای تهویه هوای تولید شده توسط پردازنده‌های قدرتمند و کارت گرافیک‌های داخل دستگاه تعبیه شده‌اند. پورت‌های USB، دکمه پاور و اجکت به‌طور ماهرانه‌ای مخفی هستند که این به‌ظاهر دستگاه حسی مدرن می‌دهد. دستگاه دارای پخش‌کننده بلورِی، ارتباط وای‌فای و پردازنده‌های قدرتمند است. Eye Camera نیز امکانات اضافه‌ای را در‌اختیار بازی‌دوستان قرار می‌دهد هرچند که البته قابلیت‌های آن به حسگر کینکت مایکروسافت نمی‌رسد.
دسته‌های کنسول
سونی با عرضه کنسول جدید دسته‌های بازی آن‌را نيز نوسازی کرد و چندين قابليت جدید را به آن افزود. دسته بازی سونی معروف به Sixaxis در پلی‌استيشن4 تغييرات زيادی را به‌خود ديده است و بارزترين ويژگی فنی‌اش اين است که سیستم حسگر حرکتی Move را در خود تلفيق کرده است. همچنين در نسخه جديد، کنترل‌های بسيار بيش‌تری در اختيارتان قرار دارند. از بارزترين مشخصه‌های فيزيکی دسته جديد بازی، پد لمسی آن است که بين دکمه‌های جهت‌نما و دکمه‌های کنترلی قرار گرفته است. پرتو مربوط به Move نيز از کناره پشت دسته ساطع می‌شود تا وظيفه خود را به‌عنوان بخشی از سامانه حسگر حرکتی Move انجام دهد (به قسمت معرفی سامانه کنترل حرکت يا Motion Control سونی موسوم به Move مراجعه کنيد). ديگر مشخصه جالب‌توجه دسته بازی وجود دکمه Share است که به‌وسيله آن می‌توانيد هر لحظه دلخواه از روند بازی را به‌سرعت با ديگران به‌اشتراک بگذاريد.
به‌لحاظ طراحی ظاهری تفاوت بين دسته بازی PS3 با PS4 بنيادی نيست. در مجموع، دسته جدید کمی تخت‌تر است و خطوط منحنی ظریف بیشتری دارد. سونی آن‌قدر هوش به‌خرج داده تا تغییرهایی ایجاد نکند که باعث آزار بازی‌بازها شود یا زیادی ناآشنا به نظر برسد. سونی در این زمینه کمی به فلسفه طراحی اکس‌باکس گرایش پیدا کرده و از این رو بخشی از دسته که در دست جای می‌گیرد انحنا و ارگونومی کاربرپسندی دارد و جنس و بافت آن به‌گونه‌ای است که به‌خوبی در دست کاربر آرام می‌گيرد. دکمه‌های شستی کمی فرورفته‌اند و کار کردن با آن‌ها از قبل راحت‌ترند. بر‌اساس بررسی‌های اولیه‌ای که در نمایشگاه E3 انجام شد، دسته جدید تعادل خوبی دارد و به‌راحتی در دست جای می‌گیرد. دکمه‌ها در جای مناسبی قرار گرفته‌اند و پاسخگویی آن‌ها نیز مناسب است. اما نکته قابل توجه این است که طبق صحبت‌های سخنگوی شرکت در E3 در جعبه دستگاه فقط یک دسته موجود خواهد بود و دسته اضافی شصت دلار هزینه خواهد داشت. امکانات چرخاندن دوربین در بازی چنان‌که وعده داده شده بود، کار می‌کنند. امکان استفاده از صفحه لمسی و Eye Camera نیز در یک دمو در E3 با نام Playroom خود را نشان می‌داد. البته صفحه لمسی بيش‌تر سفت و سخت است تا نرم و بيش‌تر به‌نظر می‌رسد داريد کليک می‌کنيد تا لمس. نکته جالب توجه این است که تجربه کلی استفاده از دسته تجربه بهتری از دسته‌های فعلی PS3 DualShock به شمار می‌آید. البته دارندگان PS3 نمی‌توانند از این دسته‌ها استفاده کنند زیرا با مدل‌های قبلی سازگار نیستند.
سخت‌افزار
پلی‌استیشن 4 دارای یک واحد پردازشی شتاب‌یافته یا APU (سرنام Accelerated Processing Unit) توسعه‌یافته توسط AMD و سونی است. این واحد شامل یک CPU، GPU، کنترلر حافظه و چندین ماجول ثانویه روی یک die واحد است. پردازنده مرکزی هشت هسته‌ای است و از دو ماجول چهارهسته‌ای x86-64 تشکیل شده‌است که مبتنی‌بر معماری Jaguar شرکت AMD است. پردازنده گرافیکی نیز یک رادئون تغییریافته است که شامل هجده واحد محاسباتی می‌شود. حافظه کنسول شامل 8 گیگابایت حافظه GDDR5 با حداکثر پهنای باند 176 گیگابایت در ثانیه می‌شود که شازنده برابر این میزان در PS3 است.
درایو بلورِی دستگاه دیسک‌ها را با سرعت 6x می‌تواند بخواند، به عبارت دیگر سرعت خواندن درایو 27 مگابایت در ثانیه است که یک ارتقای قابل توجه در مقابل 2x و 9 مگابایت در ثانیه در پلی‌استیشن 3 به شمار می‌آید. همچنین، درایو نوری به‌طور دائم داده را روی هارد‌دیسک کش می‌کند تا سرعت و روانی بیشتری در اجرای بازی وجود داشته باشد. علاوه‌بر این، ظرفیت ذخیره‌سازی کنسول جدید 500 گیگابایت است که توسط کاربر قابل ارتقا خواهد بود. برخی احتمال استفاده از SSD را در دستگاه جهت ذخیره‌سازی داده‌اند، ما سونی این خبر را به‌طور رسمی تأیید نکرده است.
امکانات ارتباطی دستگاه شامل وای‌فای 802.11b/g/n، اترنت، بلوتوث 1.2 و دو پورت USB 3.0 می‌شود. یک پورت نیز برای اتصال به دوربین و دوربین تشخیص حرکت اختصاص دارد. پورت HDMI و S/PDIF نیز موجود خواهند بود. علاوه‌بر این‌ها، یک هدست نیز در جعبه کنسول وجود خواهد داشت.
سیستم حرکت‌سنج Move
شايد خبر داشته باشيد که مايکروسافت سامانه کينکت خود را برای استفاده همراه با اکس‌باکس وان کاملاً دگرگون کرده است. مهم‌تر از همه اين است که کينکت ديگر نه يک دستگاه جانبی و انتخابی بلکه به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذير از اکس‌باکس وان و همراه با آن عرضه خواهد شد. کينکت جديد يا Kinect 2.0 به دوربين‌های 1080p مجهز است و با این حساب در مقايسه با نسل نخست آن از وضوح بسيار بيش‌تری پشتيبانی می‌کند زیرا حسگرهای کارت گرافيک‌اش قوی‌تر شده‌اند. اين در حالی است که دوربين‌های نخستین کينکت حتی از دوربين‌های بسياری از گوشی‌های موبايل معمولی امروزی نيز ضعيف‌تر بودند.
سیستم مشابه روی پلی‌استيشن سونی Move نام دارد. Move به‌عنوان دستگاه جانبی PS3 طراحی و عرضه شده‌بود اما اينک سونی آن‌را در داخل دسته‌های بازی يا همان کنترلرهای PS4 جاسازی کرده است. به‌اين ترتيب، يک پرتوافشان در پشت دسته قرار گرفته است که دستگاه PS4 با ردگيری پرتو مذکور، محل و موقعيت سامانه را شناسایی می‌کند و به‌علاوه، با گردآوردن داده‌های منتشرشونده از طرف شتاب‌‌سنج (accelerometer) درون دسته بازی حرکت‌ها را با دقت بيش‌تری تشخيص می‌دهد. هنوز قابليت‌های Move سونی به‌طور کامل معرفی و شناسانده نشده‌اند اما از ظواهر امر چنين برمی‌آيد که کينکت جديد مايکروسافت در‌کنار اکس‌باکس وان کاربردهای جالب‌تری داشته باشد.
Eye Camera
در مرحله فعلی چیز زیادی درباره دوربین برای گفتن وجود ندارد. به جز این‌که یک وب‌کم استاندارد است به اضافه مقداری هوشمندی که به آن اضافه شده است. دوربین شامل دو دوربین با تفکیک‌پذیری 800×1280 پیکسل است.
طراحی آن کمینه‌گرا، ساده و جمع‌وجور است، محدوده دید قابل قبولی ارائه می‌دهد و امکانات احتمالی‌اش به این بستگی دارد که توسعه‌دهندگان از آن چه بهره‌ای ببرند. نکته اصلی این است که این وسيله اضافی و دل بخواهی جانبی است یعنی در بسته اصلی وجود ندارد و این شاید به معنای آن باشد که مثل دوربین فعلی با آن رفتار شود، یعنی فراموش شدن توسط همه به‌جز چند بازی محدود. قیمت دوربین نیز شصت دلار خواهد بود.
زمان نمایش
در E3 فرصت بازی با Killzone: Shadowfall، DriveClub، Knack و Need for Speed Rivals و همچنین چند دمو از جمله Destiny، Call of Duty: Ghosts و FIFA 14 برای بازدیدکنندگان پیش آمد. به‌گفته آن‌هایی که این بازی‌ها را آزمایش کردند، تجربه خوبی بود، البته فرق بسیار اساسی و خارق‌العاده‌ای با آن‌چه در حال حاضر، در PS3 از آن لذت می‌بریم وجود نداشت، هر چند که باید پیش‌رفت جلوه‌های بصری و گرافیکی را در‌نظر گرفت. با وجود این‌که DriveClub PS4 در حد 35 درصد کامل شده است، اما در مجموع ناامیدکننده به نظر می‌رسید و بیش‌تر روی بازی چندنفره تأکید داشت و سعی داشت از قابلیت‌های ارتباطی کنسول استفاده کند.
اگرچه گرافیک Killzone: Shadow Fall خیره‌کننده است و آبشارها و مناظر گسترده شگفت‌انگیزی را به نمایش می‌گذارد، گیم‌پلی و کلیت بازی همانی بود که در PS3 دیدیم، فقط آزادی بیشتری به بازی‌باز می‌داد، به‌طوری که در نمونه موجود در نمایشگاه کاراکتر پشت خط دشمن قرار می‌گرفت و به بازی‌باز مأموریت‌هایی محول می‌شد که می‌توانست با ترتیب دلخواه آن‌ها را انجام دهد. این بازی قرار است یکی از عنوان‌های اصلی کنسول جدید باشد و از نظر گرافیکی نشان‌دهنده تمام آن‌چه است که PS4 در این مرحله اولیه توانایی انجام آن را دارد. هر چند که به‌نظر می‌رسد، Destiny همان هِیلوی سونی باشد و اگرچه دارای محتوای اختصاصی برای PS4 خواهد بود، اما برای Xbox One نیز عرضه خواهد شد.
نکته جالب توجه که اعلام آن اوج سمینار سونی در E3 بود سیاست‌های شرکت درباره تأیید اصالت بازی بود. طبق اظهارات شرکت، برخلاف اکس‌باکس وان نیازی به ارتباط اینترنتی برای تأیید اصالت بازی نیست و همچنین کاربران خواهند توانست بدون محدودیت دیسک‌های بازی خود را با یکدیگر تعویض کنند، به یکدیگر غرض دهند یا دیسک‌های دست دوم را خرید و فروش کنند. البته موضوع به این سادگی نیست. زیرا این آزادی‌ها درباره بازی‌های خود سونی به‌طور کامل صدق می‌کند و توسعه‌دهندگان شخص ثالث می‌توانند محدودیت‌های خود را وضع کنند. «تأیید آنلاین» شرکت EA نمونه خوبی از این محدودیت‌های شرکت‌های دیگر هستند. اما سونی وعده داده که درباره بازی‌های خود شرکت چنین محدودیت‌هایی وجود نداشته باشد. هنوز فهرست کاملی از بازی‌هایی که قرار است عرضه شوند اعلام نشده است، اما شرکت اعلام کرده که در مجموع 140 عنوان PS4 در حال توسعه هستند که صد عنوان در سال نخست عرضه خواهد شد. همچنین از این تعداد سی عنوان عناوین اختصاصی هستند که بیست عنوان از آن‌ها در سال نخست عرضه خواهند شد.
بازی در ابرها
سونی ارائه امکانات ابری مبتنی‌بر Gaikai را در کنسول خود وعده داده، اما با توجه به این‌که هیچ دمویی در این زمینه در E3 در دسترس نبود، امکان امتحان عملی این امکانات وجود نداشت. اگرچه همه امکانات ابری تا سال 2014 به‌طور رسمی عرضه نخواهند شد، اما بعضی از این ویژگی‌ها در زمان عرضه در دسترس خواهند بود؛ مانند امکان انجام بازی‌ها در PS Vita، اما امکان آزمایش این امکانات نیز در E3 وجود نداشت.
نمایشگر دوم
با در‌نظر گرفتن دستگاه‌های مبتنی‌بر آندروئید سونی و PS Vita، برخی توسعه‌دهندگان تجربه‌هایی با نمایشگر دوم را به نمایش گذاشتند و نشان دادند که تبلت می‌تواند به یکی از عناصر اصلی در آینده بازی‌ها تبدیل شود. به‌عنوان نمونه، Battlefield 4 از شرکت EA اجازه می‌دهد که بازی‌باز از فاصله‌ای دور از کنسول با استفاده از تبلت همه عملیات میدان جنگ را سازمان‌دهی کند، نیروهای هوایی را فرا خواند یا مهمات و آذوقه برای گروه فراهم کند.همچنین Ubisoft نیز نشان داد که کاربران تبلت می‌توانند از این وسیله و برنامه‌های خاص در بازی‌های Watch Dogs و Tom Clancy's The Division به‌خوبی استفاده کنند.
سرگرمی
در این زمینه همه امکاناتی که قبلاً سراغ داشتید در دسترس خواهند بود. کاربر یک برنامه Netflix، Music Unlimited و امکان دانلود فیلم PlayStation Store را همانند گذشته خواهد داشت. همچنین دستگاه یک پخش‌کننده بلورِی نیز خواهد بود و اگر همان عملکرد قبلی در این دستگاه نیز باشد، یکی از بهترین نمونه‌ها در این زمینه خواهد بود.
بازخوردهای اولیه
مسلم است که هنوز موارد زیادی وجود دارند که آن‌ها را تجربه نکرده‌ایم. برای نمونه سونی نشان نداد که منوها و رابط کاربری تغییر زیادی کرده یا خیر. یا دکمه به اشتراک‌گذاری در عمل چگونه کار می‌کند و موارد جدید دیگری که به‌احتمال زمان عرضه دستگاه آشکار خواهند شد. همچنین تاریخ دقیقی نیز برای عرضه بازی‌ها اعلام نشد و فهرست کاملی از بازی‌هایی که قرار است عرضه شوند نیز ارائه داده نشد. به‌نظر می‌رسد که در میدان جنگ کنسول‌ها، سونی موفق شده از جهاتی دست بالا را داشته باشد. به‌خصوص این‌که بازی‌بازها به این موضوع که مایکروسافت آن‌ها را مجبور می‌کند دستگاه خود را هر 24 ساعت یک‌بار به اینترنت متصل کنند و به این ترتیب به اشتراک گذاشتن و تعویض یا خرید و فروش بازی‌های دست دوم در Xbox One بسیار مشکل یا غیرممکن خواهد بود، عکس‌العمل منفی نشان دادند. موضوعی که درباره PS4 صدق نمی‌کند. پلی‌استیشن 4 محدودیت‌های مشابه اکس‌باکس وان را به کاربران تحمیل نمی‌کند و کوشیده تا همه چیز را ساده نگه دارد، از جمله پشتیبانی از بازی‌های (به‌احتمال فیلم نیز شامل این موضوع می‌شود) بدون محدودیت منطقه خاص (Region Free Support) و این نکته مطلوب خیلی‌ها خواهد بود. همه این موارد را به قیمت پایین‌تر PS4 از اکس‌باکس وان اضافه کنید.
قيمت و زمان عرضه
همان‌طور که در آغاز مقاله نيز اشاره شد، اکس‌باکس وان صد دلار گران‌تر از PS4 قيمت‌گذاری شده است و حتی برای مثال در بازار بريتانيا نيز قيمت آن‌ها به ترتيب 429 و 349 پاوند اعلام شده است. مايکروسافت محصول خود را نوامبر امسال عرضه خواهد کرد و سونی در تعطيلات پايان سال 2013. علت اين‌که رقيب امريکایی محصول خود را گران‌تر می‌فروشد، تجهيزات جانبی آن به‌ويژه سامانه حسگر کينکت است. اما اين گرانی قيمت به‌احتمال به سخت‌افزارهای داخلی دو دستگاه ربطی ندارد به‌ويژه که اگر قرار بود اين مورد در قيمت‌شان تعيين‌کننده باشد جا داشت سونی اندکی گران‌تر به‌فروش برسد زیرا به‌لحاظ قدرت سخت‌افزاری کمی جلوتر از مايکروسافت گام برمی‌دارد.
و سخن پايانی
بسياری از کاربردها و توانمندی‌های پلی‌استيشن 4 چه به‌ويژه از حيث فناوری در آينده بيش‌تر مشخص خواهدشد. برای مثال، کينکت مايکروسافت که در آغاز به‌عنوان يک سامانه حسگر برای سنجش حرکت در کنار اکس‌باکس 360 معرفی شده بود پس از مدتی چنان مورد توجه دوست‌داران فناوری قرار گرفت که به‌تدريج از آن در مواردی کاربردی‌تر و فراتر از بازی‌های کامپيوتری نيز سود بردند. سونی نيز مانند مايکروسافت باتوجه به معماری به‌نسبت بازتر PS4 (در مقايسه با معماری سفارشی و بسته PS3) می‌تواند سرويس‌ها و کارکردهای نوينی را برای دستگاهش تعريف کند و اين راهبردی است که اجرایش از هم‌اکنون آغاز شده است.
