گروه
اقتصادي، مهدي نوروزيان؛ معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي رياست جمهوري
دولت نهم با همکاري موسسه مطالعات راهبردي علوم و معارف اسلام در حال
تبيين «برنامه پنجم توسعه براساس نگرش اسلام» به مديران و کارشناسان
سازمان سابق مديريت و برنامه ريزي هستند؛ کارشناساني که سابقه تدوين چهار
برنامه توسعه يي را در پرونده خود دارند.دولت بنا دارد برنامه پنجم کشور
را که از سال 1389 آغاز مي شود براساس الگوي اسلامي تدوين کند. حتي در اين
راستا منصور برقعي معاون رئيس جمهور در دستوري که هفته پيش صادر کرد
مديران اين معاونت را موظف کرد تا دوره هاي الگوي توسعه اسلامي را
بگذرانند. همچنين به اين منظور قراردادي با يکي از موسسه ها وابسته به
حوزه هاي علميه کشور منعقد شده تا کارشناسان سازمان ضمن آشنايي با الگوي
توسعه اسلامي بتوانند برنامه پنجم را به گونه يي تدوين کنند که در آن از
به کارگيري الگوها و دستورالعمل هاي غربي پرهيز شود.در اولين جلسه آموزشي
کارشناسان و مديران سازمان مديريت که پنجم آبان ماه برگزار شد، عبدالمجيد
واسطي مدرس حوزه علميه يافته هاي پژوهشي موسسه مطالعات راهبردي علوم و
معارف اسلام را براي حاضران ارائه کرد تا اين يافته ها نقشه راه سازمان در
تدوين برنامه پنجم توسعه کشور باشد.پروژه «برنامه پنجم توسعه کشوري براساس
نگرش اسلام» داراي هفت راهبرد توسعه است که در کنار آن به مدل توسعه، مرکز
ثقل اين مدل و نقطه شروع هم اشاره شده است.براساس گزارش موسسه مطالعات
راهبردي علوم و معارف اسلامي، مدل توسعه بر مبناي نگرش اسلامي، توسعه
مهارت محور است. در اين گزارش مرکز ثقل مدل، ايجاد مهارت تصميم گيري شبکه
يي در مديران و مردم و نقطه شروع آن سيستم آموزشي معرفي شده است.در پروژه
مشترک موسسه مطالعات راهبردي و معاونت برنامه ريزي دولت نهم اصلاح عنوان
«توسعه» اولين درخواست مقدماتي است که از سوي تدوين کنندگان پيش نويس
درخواست شده است.در اين مطالعه از تصميم گيران خواسته شده است به جاي
استفاده از کلمه «توسعه» واژه «تعالي» به کار برده شود و برنامه پنجم
توسعه به «برنامه تعالي پنجم کشور» تغيير نام يابد.يکي ديگر از موارد
گنجانده شده در اين پروژه که با سفارش معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي
تهيه شده تبيين هويت توسعه با ديدگاه اسلامي است.در اين پروژه «ايجاد
فرآيندهاي شبکه سيستم هاي زندگي به طوري که برآيند جريان سيستم ها، توليد
انبوه و مستمر رفتار شبکه يي در طول زندگي باشد» به عنوان تعريف توسعه
پيشنهاد شده است.اين تعريف پس از بررسي آراي انديشمندان و بزرگاني چون
پارسونز، روستو، شومپيتر، تودارو، آمارتيا سن، حسين عظيمي، غلامعباس توسلي
و... کشف شده است.در تعريف فوق رفتارهاي شبکه يي به رفتارهايي اطلاق مي
شود که منجر به ارتقاي کيفيت زندگي خواهد شد.
برخي پيشنهادها در پيش نويس برنامه توسعه اسلامي؛
? تبديل برنامه توسعه به برنامه تعالي
? ارتباط با خدا و لمس و احساس ماوراي شبکه هستي
? تغيير بازه زماني برنامه از پنج سال به هفت سال
? ترويج ازدواج موقت به عنوان يک ارزش
? آموزش جنسي به منظور تخليه هيجانات
? آموزش مهارت غذا خوردن
? کاهش وعده غذايي از سه به دو وعده
? توليد نوشابه سلامت با استفاده از دستور امام رضا(ع)
براي
تبيين اصطلاح شبکه يي پنج مولفه شرح داده شده است؛ مطلوبيت هاي جسمي، فکري
و رواني، محيطي، جمعي، پايدار (با ميل به سوي ابديت).در پروژه تدوين
برنامه توسعه اسلامي شاخص کيفيت زندگي با استخراج از گزاره دين در شش شاخص
و در دو سطح خرد و کلان کشوري و جهاني پيشنهاد شده است. آگاهي، امنيت،
سلامتي، درآمد مناسب، ارتباطات موثر و آرامش روحي شش شاخصي هستند که در
برنامه پنجم به منظور شاخص هاي کيفيت زندگي به عنوان مبناي عمل بايد مورد
ارزيابي قرار گيرند.در اين پروژه تمايز اصلي تفکر اسلام با تفکرات ديگر
نيز بيان شده است.در مباحث توسعه، مدرنيته، تغيير و تحول، پايداري، بهينه
سازي، اسلوب زندگي و... تفکر اسلامي بر مفهوم شبکه يي بودن زندگي با شاخص
«ابديت» متمرکز است. اين مفهوم خود را در مدل توسعه پيشنهادي در شاخص
«احساس خدا» نشان خواهد داد.
فرضيه هاي محور توسعه اسلامپروژه تهيه شده براي معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي پس از بررسي
محورهاي مختلف ارائه شده در برنامه هاي توسعه و بررسي گزاره هاي دين، چهار
محور پيشنهاد شده است.ساختار برنامه توسعه در چهار بخش کلان بر مبناي
ارتباط با خود، همنوع محيط زيست و خدا طراحي شده است.
در محور چهارم که ارتباط با خدا به عنوان يکي از فروض توسعه در نظر گرفته
شده ارتباط با خدا را لمس و احساس ماورا و شبکه هستي عنوان شده است.
شبکه هستي طراحي شده داراي چهار عالم دنيا، برزخ، قيامت و توحيد است.
مدل توسعه براساس نگرش اسلاميمدل توسعه اسلامي پس از بررسي الگوهاي هسته يي، ساختارگرا، نئومارکسيسم،
نئوکلاسيک، ليبرالي، نئوپوپوليستي و... مدل پيشنهادي با خصوصيت شبکه يي
آينده نگار با چتر استراتژي توليد مهارت (مدل توسعه شبکه يي مهارت محور)
تعريف شده است.
اين پروژه معتقد است توسعه در صورتي محقق مي شود که ساختارها و سيستم ها
در کشور براساس شاخص هاي مهارتي تعريف و از سوي انسان ماهر مديريت شوند.
در برنامه پيشنهادي، چتر راهبردي حاکم بر برنامه توسعه، ايجاد توانايي
توليد و تغيير رفتارها است که به اعتقاد تدوين کنندگان آن، از اشکالات و
نواقص مکتب رفتارگرايي در تعليم و تربيت مبرا است.
بازه زماني برنامه توسعه اسلامييکي ديگر از فروض برنامه توسعه اسلامي تغيير بازه زماني برنامه توسعه پنجم
است. در دهه گذشته، برنامه هاي توسعه همواره در محدوده زماني پنج ساله
تدوين مي شد اما تدوين کنندگان پروژه اسلامي شدن برنامه توسعه پنجم،
خواستار تدوين برنامه در بازه زماني هفت ساله شده اند.
به اعتقاد تدوين کنندگان، برنامه ها و مديريت هاي چهار يا پنج ساله موجب
اتلاف منابع خواهد شد، بنابراين بايد دوره هاي زماني برنامه به هفت سال
افزايش يابد. ظاهراً برنامه توسعه اسلامي نيز بر اين نکته تاکيد دارد که
تغيير مديريت ها در دوره چهار ساله موجب اتلاف منابع مي شود. اين نکته در
حالي بيان شده که دولت نهم در سه سال گذشته با تغيير پي درپي مديران موجب
تغيير خط مشي دستگاه هاي اصلي اجرايي در يک دوره سه ساله شده است.
گفته مي شود در توجيه افزايش دوره زماني برنامه از پنج سال به هفت سال از داستان حضرت يوسف بهره برده شده است.
تعبير خواب از سوي حضرت يوسف و پيشگويي وقوع رونق و قحطي در دو دوره هفت ساله يکي از علل ارائه چنين پيشنهادي است.
