در نشستي با حضور كارشناسان و پژوهشگران در امور منطقه‌يي و خاورميانه كه از سوي مركز پژوهش‌هاي مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام برگزار شد، تحولات اخير در خاورميانه و به ويژه مصر مورد بحث و بررسي قرار گرفت.
يك كارشناس مسائل منطقه:
خاورميانه پس از 2011 مختصات ژئوپلتيكي جديدي خواهد داشت
در سياست‌هاي خاورميانه‌يي آمريكا چرخش اجباري صورت گرفته است
به گزارش خبرنگار سياسي خارجي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، يك كارشناس مسائل منطقه‌يي و بين‌المللي تاكيد كرد: خاورميانه بعد از 2011 مختصات ژئوپلتيكي جديدي خواهد داشت؛ چرا كه با رفتن رژيم‌هاي مادام‌العمر و پادشاهي كه سپهر خود را از آمريكا مي‌گرفتند مختصات جديدي شكل مي‌گيرد.
محمد فرازمند ـ كارشناس مسائل منطقه‌يي و بين‌المللي ـ در سخناني در نشستي با عنوان "بررسي پيامدهاي تحولات در مصر و منطقه خاورميانه" كه در مركز تحقيقات و استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام برگزار شد، با بيان اينكه پس از روي دادن تحولات اخير در خاورميانه، طيف وسيعي از ديدگاه‌ها درباره ابعاد اين موضوع مطرح شده است، تصريح كرد: برخي نظريات معتقدند كه اين تحولات نه تنها همه كشورهاي عربي، كه همه خاورميانه را در برمي‌گيرد و برخي معتقدند تحولات در منطقه و به ويژه مصر در سطح يك رفورم باقي مي‌ماند و چهره ديگري به غير از مبارك مسئول اجراي الزامات بين‌المللي و برآورده كردن مطالبات مردمي در اين كشور خواهند شد.
وي در ادامه به ويژگي‌هاي سياسي، جغرافيايي، فرهنگي مصر اشاره كرد و گفت: مصر با 80 ميليون جمعيت كمتر از يك چهارم جمعيت كشورهاي عربي را در خود جاي داده است. مصر از اولين كشورهاي خارج از شبه جزيره است كه فرهنگ عربي را پذيرفته است و در تمام جريان‌هاي عربي و مسائل و موضوعات دنياي عرب پيشرو و پيش قدم بوده است. مصر همچنين در جريان‌سازي سياسي در منطقه پيش قدم بوده است. پان عربيست از مصر ظهور كرده و كماكان ريشه‌هايش در اين كشور قوي است. اخوان المسلمين كه بخشي از جريان اسلامي سياسي سني است ريشه در مصر دارد و جريان سلفي نمي‌توانست بدون حضور مصري‌ها به جايي برسد. در دوره‌اي كه سلفي‌ها مشغول عضوگيري در جنگ با شوروي سابق بودند پايگاه آنها مصر بود و در عين حال يكي از دستاوردهاي رژيم مبارك كنترل سلفي‌گري در مصر بوده است.
وي ادامه داد: نخستين دانشگاه‌ها و كتابخانه‌ها در جهان عرب در مصر ايجاد شده است. روزنامه الاهرام، تلويزيون نيل، راديو قاهره تنها و از اولين وسايل ارتباط جمعي در منطقه بودند بنابراين تحولات در مصر مي‌تواند جهان عرب و خاورميانه را متاثر سازد.
فرازمند با بيان اينكه تقريبا در تمام كشورهاي عربي به جز كشورهاي حوزه خليج‌فارس، عامل خيزش مردم فقر و بيكاري گسترده، ديكتاتوري طبقه حاكم و حكومت‌هاي مادام‌العمر است، افزود: انفجار اطلاعات و گسترش رسانه‌ها در جهان عرب در يك دهه گذشته باعث افزايش آگاهي‌هاي مردم شده است.
اين كارشناس مسائل منطقه و بين‌المللي تصريح كرد: 20 ميليون از مردم مصر زير خط فقر به سر مي‌برند اين در حالي است كه در اردن 14 درصد، لبنان 28 درصد، ليبي 33 درصد، سوريه 11 درصد و يمن 45 درصد زير خط فقر هستند. همچنين گسترش اينترنت يكي از عواملي است كه منتج به خيزش‌هاي اخير شده است. در مصر در حدود 20 ميليون از مردم به اينترنت دسترسي دارند و در تونس از جمعيت 10 ميليون نفري، 3/5 ميليون نفر به اينترنت دسترسي دارند و روشن است كه در تظاهرات و اعتراض‌هاي اخير در مصر هماهنگي‌ها از طريق اينترنت صورت گرفته است نه احزاب و جريان‌هاي رسمي.
وي با اشاره به نگاه جامعه جهاني و آمريكا به تحولات مصر خاطرنشان كرد: حتي اگر تحولات مصر بر اساس آنچه آمريكايي‌ها مطرح كردند و مبارك قول داده است صورت گيرد ديگر مصر، مصر گذشته نخواهد بود و اين در حالي است كه مطالبات معترضان در ميدان التحرير بسيار فراتر از مسائلي است كه مبارك پذيرفته است آنها را انجام دهد.
وي ابراز عقيده كرد: جامعه جهاني پذيرفته است كه تغييرات در مصر صورت گيرد.
فرازمند با اشاره به چشم‌انداز اعتراضات و خيزش اخير در مصر و استمرار آن در آينده اظهار كرد: در 200 سال گذشته تنها يك بار تغيير رژيم در مصر صورت گرفته است. مصر از باثبات‌ترين حكومت‌ها در منطقه بوده است شايد دليل اينكه ائتلاف رهبران معترضان پذيرفتند با عمر سليمان مذاكره كنند از همين مبنا سرچشمه گيرد كه مصري‌ها چندان تمايل به تغييرات پايه‌اي و اساسي ندارند البته بايد منتظر ماند و ديد چه مي‌شود.
وي ادامه داد: ما شاهد چرخش اجباري در سياست خاورميانه آمريكا حداقل در سياست دو سال اخير اوباما هستيم. اوباما پس از روي كار آمدن به طور كلي حمايت خود از حقوق بشر و دموكراسي در خاورميانه را كنار گذاشت. در عين حال كه اوباما نطق مهم خودش را درباره خاورميانه و جهان اسلام در مصر انجام داد اما اوباما ظرف دو هفته گذشته تغييرات بنياديني را در سياست‌هاي خود نسبت به كشورهاي عربي و منطقه صورت داده و به شكل‌هاي مختلف اين پيام را داده است كه اين كشورها بايد هر چه سريعتر به فكر اصلاحات و تامين مطالبات مردم‌شان باشند.
اين كارشناس مسائل منطقه‌اي و بين‌المللي خاطرنشان كرد: كشورهاي عربي ديگر در منطقه در حالت ترس به سر مي‌برند. اردن، الجزاير، يمن ناآرامي‌هايي را شاهد بودند اما ناآرامي‌ها در اين كشورها با آنچه در مصر وجود دارد متفاوت است. در اين كشورها بجاي جوانان و گروه‌هاي مردمي و دانشجو و كارگران، احزاب وارد كار شدند.
يك كارشناس مسائل خاورميانه:
تحولات مصر به سمت مطالبات سياسي حركت مي‌كند
جنبش مردم مصر ناشي از ناكارآمدي، فساد و اقتدارگرايي دولت حاكم است
يك كارشناس مسائل خاورميانه اظهار كرد: ريشه اصلي دگرگوني‌ها و تحولات در مصر در تناقض تركيبي از اقتدارگرايي و دموكراسي در مصر است.
به گزارش ايسنا، سيدمحمد احمديان ـ كارشناس مسائل خاورميانه ـ با بيان اين كه تحولات در خاورميانه يك دگرگوني كلي است و كار رژيم مبارك تمام است، اظهار كرد: معتقدم امكان عقب‌گرد از تحولات رخ داده در مصر و خاورميانه وجود ندارد، بنابراين نظام آينده مصر متفاوت از نظام گذشته خواهد بود.
وي ريشه اصلي اين دگرگوني‌ها را در تناقض در حكومت مصر كه تركيبي از اقتدارگرايي و دموكراسي بوده است دانست و گفت: اين تناقض ريشه دگرگوني صورت گرفته در مصر است.
او با بيان اين كه براي اولين‌بار تظاهراتي بدون هدف قرار دادن آمريكا و اسراييل و با هدف تامين مطالبات سياسي و اقتصادي داخلي در مصر صورت مي‌گيرد، افزود: اين يك تحول نوين و ترويج جنبه‌هاي دموكراتيك حاكم در مصر است.
احمديان با اشاره به دلايل و علل اعتراضات مردمي در مصر گفت: مساله صرفا اقتصادي نيست بلكه مربوط به ناكارآمدي، فساد و اقتدارگرايي دولت حاكم است. تحولات و اعتراضات در مصر به سمت مطالبات سياسي حركت كرده و شعارهاي سياسي در صدر قرار گرفته است.
وي با بيان اين كه ليبراليزاسيون بدون دموكراتيزاسيون در خاورميانه امكان‌پذير نيست، خاطرنشان كرد: نرخ رشد مصر هشت درصد بوده است كه رقم قابل توجهي است اما سوال اين‌جاست چرا اين نرخ رشد و توسعه در جامعه مصر بازتاب نداشته است به خاطر اين كه ليبراليزاسيون بدون دموكراتيزاسيون منجر به فساد مي‌شود و در اين شرايط نظارت بر موازنه‌ها وجود ندارد و تحولات اقتصادي بر جامعه تاثير نمي‌گذارد.
او ادامه داد: پيش نرفتن اصلاحات سياسي از بالا به پايين منجر به دگرگوني از پايين به بالا مي‌شود.
احمديان با بيان اين كه دگرگوني بدون رهبري مشخص پديده جديدي است كه در منطقه شاهد بوديم، افزود: اين روند يك جنبه الهام‌بخش مهم در بر دارد كه مي‌تواند به سرعت در منطقه گسترش يابد.
اين كارشناس مسائل خاورميانه درباره پيامدهاي تحولات اخير بر مصر تصريح كرد: اول آن كه سناريوهاي مختلف براي تمديد حكومت مبارك كاملا كنار رفته است؛ دوم مصر وارد مرحله گزار شده است و رژيم بعدي قطعا دموكراتيك‌تر خواهد شد. سوم سياست‌هاي مصر دموكراتيك‌تر مي‌شود و تمامي احزاب به اين انتخاب نظر مي‌رسند كه زير چتر دموكراسي حركت كنند. چهارم نقش ارتش در حكمراني به نقشي كنترل‌گر تغيير پيدا مي‌كند. پنجم احزاب دموكرات و ليبرال فعاليت مي‌شوند. ششم اپوزيسيون از انحصار اخوان‌المسلمين خارج مي‌شود و جايگاه سنتي اخوان در صحنه سياسي مصر كم‌رنگ مي‌شود و در نهايت ما شاهد بازگشت قدرتمندانه مصر به تحولات جهان عرب خواهيم بود.
احمديان درباره پيامدهاي تحولات اخير در مصر و خاورميانه بر منطقه اظهار كرد: موج دموكراتيزاسيون در دو دهه آينده منطقه را فرا مي‌گيرد؛ همچنين آغاز اصلاحات سياسي تحت تاثير دموكراتيزاسيون را شاهد خواهيم بود و جناح‌هاي اصلاح‌طلب در رژيم‌هاي محافظه‌كار تحت تاثير اين تحولات پيش خواهند افتاد. از اين به بعد و با توجه به مواضع آمريكا نسبت به تحولات در خاورميانه شاهد خواهيم بود كه آنها حمايت از گروه‌هاي معترض و اصلاح‌طلب را پيش مي‌گيرند و بي‌تفاوتي نسبت به آنها را برخلاف سياست‌هاي يكي دو سال اخير كنار مي‌گذارند و همچنين شاهد پايان عمر رژيم‌هاي سلطنتي خواهيم بود.
وي خاطرنشان كرد: تحولات اخير تاثير منفي بر گروه‌هايي مثل القاعده خواهد داشت. استدلال اين گروه‌ها اين است كه رژيم‌هاي فاسد بر كشورهاي عربي حاكم هستند و با اين بهانه مي‌توانستند نيروهايي را از درون اين كشورها جذب كنند كه با اين تحولات عملا اين مساله بي‌معنا مي‌شود.
احمديان گفت: روابط مصر و اسراييل (رژيم صهيونيستي) در آينده كم‌رنگ مي‌شود و از اين منظر فشار بر روي سوريه به لحاظ سياسي و نظامي از سوي اسراييل (رژيم صهيونيستي) كم‌رنگ مي‌شود و همچنين تمركز بر مساله هسته‌يي ايران كم مي‌شود. معتقدم مصر در آينده در الهام‌بخشي ايدئولوژيك رقيب تركيه خواهد بود و در عين حال تحولات در كوتاه مدت به نفع ايران و در بلند مدت مي‌تواند به ضرر ايران باشد.
اين كارشناس مسائل خاورميانه درباره پيامدهاي اين تحولات بر رژيم صهيونيستي خاطرنشان كرد: در هر حال رژيم صهيونيستي از اين تحولات ضرر كرده و مي‌كند. هر حكومتي جايگزين مبارك شود روابط گرم با اين رژيم نخواهد داشت و اسراييل (رژيم صهيونيستي )عمق استراتژيك صحراي سينا را تا حدودي از دست خواهد داد. همچنين رژيم صهيونيستي نگران انتقال موج اعتراض‌ها به مناطق ديگر منطقه از جمله كرانه باختري است.
يك كارشناس مسائل منطقه‌يي:
گروه جوانان 6 آوريل مصر مسالمت‌جو است
به گزارش ايسنا، يك كارشناس مسائل منطقه‌يي گفت: گروه جوانان 6 آوريل 2008 جنبشي مسالمت‌جو و خواستار تحقق مطالباتش بدون خشونت است.
به گزارش ايسنا، قاسم محب‌علي ـ كارشناس مسائل منطقه ـ به بررسي گروه جوانان 6 آوريل 2008 كه از موثرترين گروه‌ها در تحولات اخير در مصر بوده است، پرداخت و افزود: سه تن از جوانان مصري با نام‌هاي احمد ماهر، احمد صالح و اسرا عبدالفتاح كساني بودند كه در 6 آوريل 2008 در حمايت از كارگران يك شهرك صنعتي كه از مهم‌ترين مراكز صنعتي مصر محسوب مي‌شد به دليل ندادن حقوق اين كارگران در فيس‌بوك صفحه‌اي را ايجاد مي‌كنند كه با حمايت و استقبال كاربران اينترنتي قرار مي‌گيرد.
وي ادامه داد: پس از مدتي صفحه ايجاد شده در فيس‌بوك در حمايت از كارگران به محلي براي فعاليت عليه حكومت تبديل مي‌شود به طوري كه تنها يكي از اين افراد در صفحه خود 90 هزار مراجعه كننده ثابت و آنلاين دارد. پس از مدتي اين سه نفر دستگير مي‌شوند اما به دليل آن كه فعاليت‌شان مسلحانه نبوده و صرفا اعتراضات سياسي را مطرح مي‌كردند آزاد مي‌شوند. اين گروه يك جنبش جوان مصري هستند كه تغيير رژيم مصر را دنبال مي‌كنند و در اين گروه زنان بالاترين نرخ حضور را دارند.
محب‌علي گفت: آنها به دنبال آن هستند كه روشنفكران و نيروهاي سياسي مصري بر سر آن كه مصر يك دوره گذار را با حاكميت عمومي و غيرنظامي از سر بگذارند به توافق برسند حكومتي كه در آن آزادي سياسي وجود داشته باشد. آنها به دنبال ادامه و استمرار فعاليت‌شان تا بروز و ظهور يك رهبر حقيقي هستند و اين كه مي‌خواهند بين توده‌هاي مردمي اعتماد ايجاد كنند.
وي ادامه داد: جنبش 6 آوريل 2008 به دنبال انجام اعتراضات و فعاليت به طور مسالمت‌آميز و به دور از خشونت هستند و هم‌چنان علاقه‌مندند استقلال خود را نسبت به ديگر احزاب و گروه‌هاي مصري حفظ كنند.
اين كارشناس مسائل منطقه گفت: اين گروه معتقد است برخلاف آن چه مبارك درباره تاثير و اهميت مسائل امنيتي و سياست خارجي سخن مي‌گويد و به سركوب داخلي تحت تاثير مسائل خارجي مي‌پردازد مي‌توان به مسائل داخلي پرداخت و اين دو را در يك راستا قرار داد.
يك كارشناس مسائل خاورميانه:
تغييرات در خاورميانه اجتناب‌ناپذير است
يك كارشناس مسائل خاورميانه و منطقه تاكيد كرد: جنبش‌هاي اصلاحي و دولت‌ها مسيري عقلاني را در تحولات اخير در خاورميانه در پيش گرفتند كه اگر اين عقلانيت به درستي پيش رود مي‌توان اميدوار بود دوره گذار در خاورميانه و دولت‌هاي عربي با آرامش طي شود.
حسين صادقي ـ كارشناس مسائل خاورميانه و منطقه ـ با بيان اين كه مراكز مختلف پژوهشي و تحقيقاتي در آمريكا پس از تحولات مصر، اين تحولات را بعضا ناشي از عقب ماندگي و فساد در خاورميانه دانستند گفت: در چارچوب طرح خاورميانه كه پس از مدتي به طرح خاورميانه بزرگ در 2004 تبديل شد و البته مورد توجه و پذيرش كشورهاي عربي منطقه و خاورميانه قرار نگرفت، مصر و عربستان سعودي دو كشوري بودند كه آمريكا مي‌توانست اصلاحات و تغييرات سياسي و اجتماعي را از آنها آغاز كند. همايش‌هاي بسياري در اين راستا در كشورهاي مختلف برگزار شد و بسترهايي بر اين اساس در اين كشورها ايجاد شد.
وي ادامه داد: از آن‌جايي كه القاعده اساس كار و عضوگيري‌اش را از ميان كشورهاي عربي از جمله مصر، عربستان و يمن انتخاب مي‌كرد و رهبران‌شان از اين كشورها بودند، آمريكا، مصر و عربستان سعودي را هدف قرار داد. بن‌لادن يك سعودي است كه ريشه‌يي يمني دارد. الظواهري يك مصري است. عربستان به لحاظ فكري و ايدئولوژيك القاعده را تغذيه مي‌كند و اتباع يمن بيشترين اعضاي القاعده را تشكيل مي‌دهند. آمريكايي‌ها به دنبال آن هستند كه در اين كشورها اصلاحات صورت گيرد كه شورشي در برنداشته باشد و قابل كنترل باشد و به طور كلي حركت به سمت نهادينه كردن دموكراسي باشد.
او با بيان اين كه آمريكايي‌ها معتقدند امنيت و آزادي نبايد به بهانه يكي از آنها زير پا گذاشته شد خاطرنشان كرد: آمريكايي‌ها خواستار آن هستند كه در كشورهاي عربي به ويژه مصر و عربستان اين مساله مورد توجه قرار گيرد، امري كه مبارك آن را رعايت نمي‌كرد و به خاطر امنيت، آزادي را قرباني مي‌كرد.
صادقي گفت: در تونس و يمن، رهبران صداي مردم را شنيدند و در مصر نيز مبارك اعلام كرده است كه ديگر كانديدا نخواهد شد و يا در عربستان شاهد هستيم كه از سال‌ها قبل اصلاحاتي هر چند ضعيف آغاز شده است.
اين كارشناس مسائل منطقه و خاورميانه تاكيد كرد: تغييرات در خاورميانه اجتناب‌ناپذير است. ردپاي جامعه جهاني و تاثير آن بر تحولات منطقه انكارناپذير است؛ در عين حال يك روند عقلاني را از سوي طرف‌هاي درگير از جمله جنبش‌هاي اصلاحي و دولت‌هاي آنها را شاهد هستيم. جنبش‌هاي اصلاحي سعي داشتند عقلاني حركت كنند و از خشونت اجتناب ورزند اما با وجود آن كه دولت‌ها سعي داشتند اعتراض‌ها را به خشونت بكشانند ارتش رفتاري عقلاني را در مصر از خود نشان داد. ما شاهد هستيم عمر سليمان و شفيق ـ نخست‌وزير مصر ـ تلاش نكردند در بين مردم شكاف ايجاد كنند و نخواستند كه مردم را در مقابل هم قرار دهند و جامعه را شقه شقه كنند. آنها اميدوارند مرحله گزار در مصر با آرامش طي شود.
