در حاشيه حضور وزير ارشاد در پشت صحنه اخراجي هاي 2

چرا مارادونا را دوست داريم
آرش خوشخو

يک پرونده سنگين اعتياد به کوکائين، سابقه دوپينگ، روابط نامشروع، حمله به خبرنگاران، حبس در زندان و... تنها بخشي از پرونده حجيم ديه گو مارادونا است. تک تک اين سوابق مي تواند چهره هر قهرماني را تا حد يک لاابالي بي بندوبار به تصوير بکشد. اما مارادونا از تمام اين حفره ها و خطوط ملتهب گذر کرده و 15 سال پس از آخرين درخشش در زمين فوتبال ديگر به يک پديده اجتماعي بدل شده است؛ پديده يي که هنوز قلب پرشورترين ملت امريکاي لاتين را در تسخير خود دارد و نامش همچون يک برند نشانه يي است از يک نوع هرج و مرج گرايي خام اما ارژينال اجتماعي. سال هاست که همه مي دانيم روساي بورژوامسلک فيفا دوست دارند فوتبال را به يک سرگرمي سطح بالا بدل کنند. مراسم فيفا آکنده است از ستارگاني که با کت و شلوارهاي گران قيمت و سنجاق کراوات هاي جواهرنشان روي سن مي آيند و با دستياري مانکن هاي دلفريب ميليون دلاري، جلوه يي پرزرق و برق از فوتبال را به نمايش مي گذارند. حتي مقر فيفا در سوئيس پير و ثروتمند، تاکيدي است بر تمايل محافظه کارانه سران فيفا در تبديل فوتبال به صنعت و نمايشي مجلل و مطمئن. براي همين است که پله، بکن باوئر و پلاتيني ستارگان محبوب فيفا هستند؛ مردان خوش پوش و خوش صحبتي که در ميانسالي نيز استانداردهاي زندگي بورژوايي را حفظ کرده اند. مردان با پرستيژي که اين توانايي را دارند که بر نابهنجاري هاي زندگي شان، معشوقه ها، اعتياد و فرزندان نامشروع پرده بکشند. فيفا حتي از ستاره يي نامتعارف مثل ديويد بکام استقبال مي کند چون او همراه با همسرش استادانه در مرز ستاره- مانکن حرکت مي کند و تصويري پرتب و تاب و تجملي اما استاندارد از زندگي يک فوتباليست بزرگ را در اختيار رسانه ها مي گذارد؛ تصويري که در نهايت در همان کادر دلخواه فيفا مي گنجد. در دنياي فوتبال معدود بازيکنان بزرگي بوده اند که توانسته باشند از مرزهاي خط کشي شده روساي فيفا بگذرند و تبديل به يک پديده شوند. در دهه 60 جرج بست چنان جاذبه ستاره واري از خود تراوش کرد که بلافاصله لقب بيتل پنجم را دريافت کرد. او يک ياغي بود اما سقف پروازش کوتاه تر از آن بود که بتواند خطري براي پرنسيب هاي فيفا محسوب شود. اعتياد به الکل او را از پا انداخت مضاف بر آنکه تبار ايرلندي او امکان درخشش در عرصه ملي را از او سلب کرده بود. سال ها بعد امثال يوهان کرويف (که به راحتي به جام جهاني 78 پشت کرد) يا گرد مولر و اريک کانتونا شمايل هايي محو از يک ياغي را به نمايش گذاشتند اما همه آنها در هاله پرشکوه فيفا محو شدند. يادمان باشد قدرت فيفا در رويارويي با دولت ها و سياستمدارها حتي از سازمان ملل نيز فراتر مي رود. اخراج يک کشور از سازمان ملل شايد تنها به اعتبار يک کشور لطمه بزند اما اخراج از فيفا به راحتي مي تواند هرج و مرج و ناآرامي داخلي ايجاد کند. شايد اين دست تقدير بوده که بدسابقه ترين و عامي ترين ستاره بزرگ فوتبال اينچنين پرچم مخالفت با اشراف زادگان فيفا را در دست بگيرد و به همه قواعد آنها پشت کند؛ نه در مراسم آنها ظاهر شود، نه در جايگاه ويژه بنشيند، نه سلسله مراتب را رعايت کند و برعکس اينچنين در ميان مردم عادي غوطه بخورد و زندگي کند و سخنراني هاي تند و تيز- و گاه مضحک- عليه فيفا و سرمايه داري جهاني و جرج بوش ايراد کند. هيچ کس دچار توهم نيست، هيچ کس فکر نمي کند اين جوجه اردک زشت و دوست داشتني از چنان آگاهي سياسي برخوردار باشد که عالمانه قصد مخالفت با نمادهاي سرمايه داري جهاني را داشته باشد. قرار نيست اين فوتباليست نابغه يک تئوريسين سياسي باشد.

اما مارادونا با وفاداري صادقانه به آنچه ذات فوتبال است به عنوان يک ورزش و سرگرمي مردمي، جذاب ترين و بي نظيرترين چهره ممکن از ستاره ورزشي را مي آفريند.

عاشقانه تمام بازي هاي ملي آرژانتيني ها را دنبال مي کند، در ميان مردم مي نشيند، مثل يک شيفته تيفوسي فرياد مي کشد، مي خندد، مي گريد و تشويق مي کند.

به کلوپ ها در رستوران هاي پررفت و آمد بوئنوس آيرس مي رود، مي خورد و مي نوشد و آواز مي خواند با همان تي شرت هاي هميشگي و چهره يي که به رغم گذر از سال هاي اعتياد و بيماري همچنان هيجان و شوق يک کودک را در خود حفظ کرده است.

او عوض نشده است. گويي همان اشتياق ديوانه واري را که در زمين چمن به نبوغ خود اضافه مي کرد، حالا در سال هاي بازنشستگي همراه خود دارد. دوستي به تصوير مارادونا در حال آواز خواندن اشاره مي کند و مي گويد؛ «آخر آدم با اين کاراکتر مي تواند مربي تيم ملي آرژانتين باشد؟» نمي دانم، اما فکر مي کنم بزرگ ترين نابغه تاريخ فوتبال در بزرگ ترين بزنگاه زندگي خود قرار گرفته است. زماني نويسنده مشهوري در مقايسه پله و مارادونا گفته بود؛ «پله يک مهاجم و فوتباليست بزرگ است اما مارادونا يک جعبه جادو است.»