پروين اعتصامي شاعره‌اي اديب و تواناست كه بلاغت و رسايي اشعار وي سبب شده مرزهاي جغرافيايي را درنوردد و با شاعران ديگر آن زمان برابري كند.
بيست و پنجم اسفند ماه، صدمين سالروز تولد پروين اعتصامي شاعر پر آوازه ايران معاصر است كه شوراي فرهنگ عمومي در سال ،۱۳۸۵روز ۲۵اسفند را روز پروين اعتصامي نامگذاري و دبيرخانه اين شورا مناسبت اين نامگذاري را، يكصدمين سالروز تولد اين شاعر معاصر اعلام كرد.
پروين اعتصامي شاعره نامدار ايراني است كه اشعار وي با مضاميني نو و در دفاع از حقوق سروده شده ، در اشعار وي درد و و غم رنج ديدگان و زحمتكشان همواره به چشم مي‌خورد .
او شاعري چيره دست بود كه پا از دايره ادب فراتر نگذاشته و دخل و تصرفي در شيوه شعري شاعران قديم نكرد و همواره توانست عقايد و افكار خود را با به نحوي دلنشين و با استحكام و متانتي خاص در چار چوب قالبهاي شعري بيان كند.
عبدالرضا رادفر استاد ادبيات دانشگاه آزاد كرمان و سنندج در خصوص خصوصيت اشعار وي مي‌گويد: پروين به عنوان يك شاعر آنچه را كه مي‌بيند و حس مي كند به شعر در مي‌آورد و در حقيقت نگاه ويژه پروين است كه به وي هويت شاعرانه مي‌بخشد.
وي مي‌گويد: صداقت در نوع نگاه وي مشهود است و نوع زبان وي به باور بعضي منتقدين زبان مردانه است اما اين زبان مردانه همان قالب قطعه است كه شاعران گذشته از آن استفاده كرده اند، شكل شعر پروين به خودش بر مي‌گردد.
اين استاد دانشگاه گفت: به عنوان يك شاعر و استاد ادبيات كه دستي در اين حوزه دارم بر خلاف ديگران به دنبال زنانگي در اشعار پروين نيستم بلكه به دنبال انسانيت هستم، معتقدم كه زن بودن از اشعار وي استخراج نمي‌شود، پروين در اشعارش به هنر فراتر از جنس نگاه كرده، هنر مرز نمي‌شناسد و متعلق به انسان است.
رادفر اضافه كرد: روحيات زنانه را مي‌توان در اشعار وي ديد موضوعاتي كه زنان آن روزگار مبتلا بوده اند، مفاهيمي در حوزه زندگي، نخ وسوزن و مناظره هاي زنانه نيز در اين اشعار به چشم مي‌خورد.
پروين نگاه حكيمانه و معرفت آميز به اشعار دارد و وقتي حكمت و معرفت بن مايه نگاه هنرمند شد، خيلي از ظرفيتهاي انحصاري و فردي را پشت سر مي گذارد و شاعر به جهان بيني مي‌رسد.
اين استاد دانشگاه افزود : يكي ديگر از نكاتي كه در اشعار وي به چشم نمي خورد مسئله زمان است، آنچه را كه پروين مي‌بيند موضوعات فخيم و بزرگي است كه هيچگاه كهنه نشده و انسان دائما با آن درگير است.
رادفر در خصوص خصوصيات رفتاري وي اظهار داشت: در حوزه رفتار اجتماعي عرصه براي سرودن شعر توسط يك شاعر زن فراهم نبود اما با توجه به اينكه وي دختر اعتصام الملك اديب و شاعر آن دوره بود و اديباني بزرگ به منزل وي آمد و شد مي‌كردند، از اين رو پروين در محيطي اجتماعي بزرگ شد.
اين استاد دانشگاه در ادامه گفت: در اشعار وي آزاديخواهي به چشم مي‌خورد اما در حوزه رفتار شخصي بسياري اشعار سروده شده را به پروين متعلق نمي دانستند اما اين شاعره نامدار به واسطه روح شاعرانه همواره با صبر و هنر ناملايمات را پشت سر ميگذاشت و همواره از آزمونهاي اينچنيني سربلند بيرون مي آمد.
پروين زني آزاديخواه بود و خود را به عنوان زن هنرمند ايراني در آن عرصه ثبت كرد و منش و بلندي طبع وي به حدي بود كه او دعوت دربار را رد كرد، شعر پروين بازتاب و آينه تمام نماي شخصيتي اوست.
رادفر در خصوص وضعيت آن دوره و نظر شاعران مرد گفت: براي برخي بسيار سنين بود كه زني هم نسل و هم وزن و برابر آنها هنرمندي كند و چه بسا كه در آن دوره اتهاماتي نيز به وي زده شد.
اين شاعر معاصر در ادامه گفت: پروين خودش را با شعر تثبيت كرد، امروزه در حوزه نقد عده‌اي بر اين باورند كه پروين شعرش در حوزه مفاهيم انساني، آموزش و پند و حكمت و اخلاق است و برخي نيز معتقدند كه وي شاعر زمان خود نيست بلكه آرمانخواه و ايده آليست است.
اين استاد ادبيات در ادامه افزود: خارج از رويكردها پروين روحش چكيده شاعرانگي است، ايده شاعرانه وي لطيف است و نابي اشعار وي مرزها را در مي نوردد و فراتر از يك نگاه ادبي است.
وي معرفي اشعار و آثار هنرمندان عرصه ادب را بر عهده مسوولان فرهنگي دانست و گفت: علاوه بر معرفي آنها در كتاب‌هاي درسي در نشستهاي ادبي وجوه بارز شخصيت پروين و اشعار وي را بيان كنند.
مسئول آفرينش‌هاي ادبي حوزه هنري استان كرمانشاه نيز اشعار پروين را به لحاظ ساختاري منحصر به فرد دانست و گفت: ۲شاعر هستند كه قالب قطعه در اشعار آنها بيش از ديگر شاعران به چشم مي‌خورد و به نوعي قالب قطعه با اشعار اين دو دوباره زنده شده است يكي ابن يمين فريومدي و ديگري پروين است و تا به امروز هيچ شاعري همانند اين دو روي اين قالب مانور نداده اند همت علي اكرادي افزود: در اشعار وي بيشترين مفاهيم اجتماعي و سياسي به همراه سمبل و نشانه‌ها ديده مي‌شود وي با اشعارش از طريق سمبلها با ديكتاتوري مبارزه مي‌كرد كه شعر روزي گذشت پادشهي از گذرگهي / فرياد شوق از سر هر كوي و بام برخواست نمونه‌اي از اين اشعار است.
اين شاعر و نويسنده معاصر عنوان كرد: شعر پروين زنانه است و اگر امضا و اسم شاعر در انتهاي مطلب هم نباشد مي‌توان پي برد كه اين شاعر زن است، اصطلاحاتي نظير سير و پياز، نخ و سوزن و... كه در اشعار پروين متجلي شده اند، موضوع شعر پروين بيان‌كننده جنسيت شاعر است.
مسوول آفرينش‌هاي ادبي حوزه هنري استان كرمانشاه عنوان كرد: اگر پروين عمر بيشتري مي‌داشت بيشتر زنده مي‌ماند و كارهاي شگفتي خلق مي‌كرد، اصحاب شعر همواره افسوس مي‌خورند كه كاش مي‌ماند و بيشتر مي‌گفت و كارش سرانجام پيدا مي‌كرد.
وي بهترين راهكار براي معرفي شاعران را راه اندازي نهضت ترجمه دانست و گفت: در ترجمه اشعار بايد از متخصصيني كه دستي در ادب نيز دارند بهره گرفت، در مورد اشعار سهراب اين كار تا حدي انجام شده واشعار وي ترجمه شده اما براي اشعار پروين اقدامي صورت نگرفته است.
اين نويسنده و شاعر معاصر گفت: مفاهيم عرفاني، اجتماعي در اشعار پروين آنقدر زياد است كه فكر مي‌كنم اگر ترجمه شود شايد جهاني شود، ما پروين ايراني داريم اما جهاني نداريم.
پروين اعتصامي، شاعره نامدار معاصر ايران از شاعران قدر اول زبان فارسي است. وي فرزند يوسف اعتصام الملك فرهيخته و اديب است و علاوه بر استعداد خدادادي از تربيت خوبي نيز برخوردار بوده است.
رخشنده اعتصامي مشهور به پروين اعتصامي از شاعران بسيار نامي معاصر در روز ۲۵اسفند سال ۱۲۸۵شمسي در تبريز تولد يافت.
در كودكي با پدر به تهران آمد. ادبيات فارسي و ادبيات عرب را نزد وي قرار گرفت و از محضر ارباب فضل و دانش كه در خانه پدرش گرد مي‌آمدند بهره ها يافت و همواره آنان را از قريحه سرشار و استعداد خارق‌العاده خويش دچار حيرت مي‌ساخت. در هشت سالگي به شعر گفتن پرداخت و مخصوصا با به نظم كشيدن قطعات زيبا و لطيف كه پدرش از كتب خارجي (فرنگي- تركي و عربي) ترجمه مي كرد طبع آزمائي مي‌نمود و به پرورش ذوق مي‌پرداخت.
در تير ماه سال ۱۳۰۳شمسي برابر با ماه ۱۹۲۴ميلادي دوره مدرسه دخترانه آمريكايي را كه به سرپرستي خانم ميس شولر در ايران اداره مي‌شد با موفقيت به پايان برد و در جشن فراغت از تحصيل خطابه‌اي با عنوان زن و تاريخ ايراد كرد.
او در اين خطابه از ظلم مرد به شريك زندگي خويش كه سهيم غم و شادي اوست سخن مي‌گفت.
پروين در تمام سفرهايي كه با پدرش در داخل و خارج ايران مي‌نمود شركت مي كرد و با سير و سياحت به گسترش ديد و اطلاعات و كسب تجارب تازه مي‌پرداخت.
اين شاعر آزاده، پيشنهاد ورود به دربار را با بلند نظري نپذيرفت و مدال وزارت معارف ايران را رد كرد.
پروين در نوزده تير ماه ۱۳۱۳با پسر عموي خود ازدواج كرد و چهار ماه پس از عقد ازدواج به كرمانشاه به خانه شوهر رفت.
شوهر پروين از افسران شهرباني و هنگام وصلت با او رئيس شهرباني در كرمانشاه بود. اخلاق نظامي او با روح لطيف و آزاده پروين مغايرت داشت، همراهي اين دو طبع مخالف نمي‌توانست دوام يابد و سرانجام اين ازدواج ناهمگون به جدايي كشيد و پروين پس از دو ماه و نيم اقامت در خانه شوهر با گذشتن از كابين طلاق گرفت.
با اين همه او تلخي شكست را با خونسردي و متانت شگفت آوري تحمل كرد و تا پايان عمر از آن سخني بر زبان نياورد و شكايتي ننمود.
در سال ۱۳۱۴چاپ اول ديوان پروين اعتصامي، شاعره تواناي ايران، به همت پدر اديب و گرانمايه‌اش انتشار يافت. پروين مدتي در كتابخانه دانشسراي عالي تهران سمت كتابداري داشت و به كار سرودن اشعار خود نيز ادامه مي‌داد . تا اينكه دست اجل او را در ۳۴سالگي از جامعه ادبي گرفت. به هرحال در شب ۱۶فروردين سال ۱۳۲۰خورشيدي به بيماري حصبه در تهران زندگي را بدرود گفت و پيكر او را به قم بردند و در جوار قبر پدر دانشمندش در مقبره خانوادگي بخاك سپردند.
پروين براي سنگ مزار خود نيز قطعه اندوهباري سروده كه هم اكنون بر لوح نماينده مرقدش حك شده است.
اينكه خاك سيهش بالين است
اختر چرخ ادب پروين است
گر چه جز تلخي ز ايام نديد
هر چه خواهي سخنش شيرين است
صاحب آنهمه گفتار امروز
سائل فاتحه و ياسين است
روحش شاد
