جام جم آنلاين: كليه يكي از مهم‌ترين اندام‌هاي دروني بدن انسان است. اكثر اعضاي بدن براي عملكرد مطلوب وابسته به كليه‌ها هستند، بنابراين عملكرد مناسب اين عضو حياتي بدن براي ما بسيار مهم است. يكي از مشكلاتي كه برخي افراد با آن روبه‌رو هستند دفع پروتئين است.
دكتر امير ايجادي، فوق‌تخصص جراحي كليه در اين باره به جام‌جم مي‌گويد: «كليه‌ها در بدن وظايف بسيار مهمي بر عهده دارند. ازجمله شركت در فعاليت خون‌سازي بدن، تنظيم متابوليسم ويتامين D و دخالت در متابوليسم كلسيم و سيستم استخواني. كنترل سيستم اسيد و باز بدن كه يكي از مهم‌ترين سيستم‌هاي بدن براي حفظ تعادل داخلي است نيز از ديگر كارهاي كليه است، اما يكي ديگر از وظايف كليه كه تقريبا مردم عادي اين عضو را با آن مي‌شناسند، دفع سموم بدن است.»
دفع سموم در كليه
وي در مورد دفع سموم بدن توسط كليه‌ها توضيح مي‌دهد: «براي دفع سموم در كليه، خون بدن از گلومرول‌ها كه نقش صافي دارند، عبور مي‌كند. اين صافي باعث مي‌شود مواد ضروري براي اعضاي مختلف بدن، بازجذب شده و در عين حال، سموم و مواد زائد دفع شوند.»
دكتر ايجادي مي‌افزايد:در حالت عادي پروتئين‌ها نبايد از اين صافي بگذرند. البته در حدي كم ـ زير 150 ميلي‌گرم در 24 ساعت ـ برخي مولكول‌هاي خاص پروتئين، مي‌توانند در ادرار ديده شوند. بنابراين در يك حجم خيلي محدود، وجود بعضي از انواع پروتئين‌ها در ادرار غيرطبيعي نيست.
وي با اشاره به زماني كه عملكرد طبيعي كليه مختل مي‌شود مي‌افزايد: «زماني كه كليه دچار اختلال شود، موادي كه در حالت عادي نبايد از صافي گلومرول‌ها رد شوند، از آنها عبور كرده و برعكس بازجذب مواد لازم مختل مي‌شود.»
دكتر ايجادي با اشاره به اهميت مراجعه به پزشك و انجام آزمايشات و معاينات لازم، يادآور مي‌شود: «فردي كه پروتئين‌آوري (دفع پروتئين در ادرار) دارد، دفع پروتئين در ادرارش به طور غيرعادي انجام مي‌شود.
پروتئين‌آوري مي‌تواند يك نشانه خيلي مهم از بيماري‌هاي زمينه‌اي كليه باشد. در واقع بهتر است بگوييم پروتئين‌آوري، بيماري نيست بلكه نشانه‌اي مهم است كه ممكن است به دليل سوءاثر برخي داروها بر كليه يا در جريان برخي بيماري‌هاي عفوني به وجود آيد. در اثر ديابت و فشار خون هم ممكن است پروتئين‌آوري پيدا شود. به طور كلي پروتئين‌آوري موردي است كه نبايد به راحتي از كنارش گذشت.»
اين پزشك فوق‌تخصص مي‌گويد: «اولين قدم در معاينات اين است كه ثابت شود بيمار پروتئين‌آوري دارد يا نه. اين مورد با آزمايش ادرار معمولي مشخص مي‌شود. پس از آن بايد مشخص كنيم كه ميزان دفع پروتئين در 24 ساعت چقدر است و نوع آن را مشخص كنيم.»
اگر فرد پروتئين‌آوري پيدا كند و حجم پروتئين دفعي زيادتر از حد مشخص باشد، جايگزيني اين پروتئين براي بدن مشكل مي‌شود.
خوب است بدانيم پروتئين‌ها مولكول‌هايي هستند كه در داخل رگ‌ها ايجاد فشار اسمزي مي‌كنند و با اين كار باعث مي‌شوند كه آب از درون رگ به درون بافت‌ها نشت پيدا نكند.
دكتر ايجادي در اين باره مي‌گويد: «به همين دليل يكي از نشانه‌هاي پروتئين‌آوري، نشت آب به خارج از عروق است كه اين مورد را به صورت ورم مي‌توانيم ببينيم. اين حالت (اِدِم) در قسمت‌هايي كه پوست شل است، مانند زير چشم، سريع‌تر ايجاد مي‌شود. در اين شرايط ادم اندام‌ها به وجود مي‌آيد به صورتي كه اگر فرد انگشتر دست مي‌كند، برايش تنگ مي‌شود.»
وي تاكيد مي‌كند هر ورمي نشانه بيماري كليوي نيست و مي‌افزايد: «دقت داشته باشيد؛ اين مساله خيلي مهم است كه هر ورم دست و پا پروتئين‌آوري نيست. خيلي از بيماران هنگام مراجعه به پزشك به دليل ورم دست و پا نگران بيماري كليوي هستند. ولي اين طور نيست كه هر كسي با وجود ورم زير چشم لزوما پروتئين‌آوري داشته باشد.
دكتر ايجادي تاكيد مي‌كند: «افراد بايد حتما هر 6 ماه يك بار مراجعه به پزشك و انجام آزمايشات را انجام دهند، اما چنانچه فردي دچار علائمي نظير پرادراري، سوزش ادرار، تكرر ادرار و خون ادراري شد بايد فورا به پزشك مراجعه كند.»
مصرف پروتئين راه حل نيست
گاهي مردم تصور مي‌كنند به دليل دفع پروتئين مي‌توانند با مصرف پروتئين اين مشكل را رفع كنند. اما قضيه اين گونه نيست. دكتر ايجادي در اين باره مي‌گويد: «پروتئيني كه در ادرار دفع مي‌شود مي‌تواند در بافت‌هاي گلومرول ايجاد تغييرات برگشت‌ناپذير كند و موجب از بين رفتن عملكرد كليه‌ها شود. بنابراين خوردن پروتئين كاري اشتباه بوده و بايد براي درمان به دستورات پزشك متخصص عمل شود.»
اين پزشك يادآور مي‌شود: «مواردي مانند عفونت ادراري و سنگ كليه علائمي دارند ولي پروتئين‌آوري نشانه‌اي است كه بيمار در مراحل اوليه متوجه آن نمي‌شود. نشانه‌هاي اوليه ممكن است پرادراري، بيدار شدن شب براي دفع ادرار و ادم اندام‌ها باشد. پس از تشخيص بيماري ممكن است توسط پزشك رژيم غذايي خاصي تجويز شود. البته ممكن است براي تشخيص دقيق بيماري نياز به نمونه‌برداري از كليه نيز وجود داشته باشد. اين كار به دليل تشخيص دقيق بيماري انجام مي‌شود؛ چراكه هر بيماري كليه، درمان و داروي خاص خود را دارد.»
نيلوفر اسعدي‌بيگي
گروه سلامت
