http://img.tebyan.net/big/1382/05/2074763225159251164981312912731227252131.jpgتغییرات رنگ پوست باعث ایجاد مشکلات روحی و اجتماعی در افراد می‌شود، به خصوص در کسانی که به دلیل نوع شغل خود، تماس چهره به چهره و مستمر با دیگران دارند که می تواند موجب افسردگی یا تاثیر گذاری بر فعالیت فرد شود. از این رو شناخت علل این اختلالات رنگدانه‌ای و درمان صحیح آنها بسیار مهم است و گاه درمان‌های ناصحیح می تواند مشکل بیمار را زیادتر کند.
درمان بیمار بایستی با توجه به علت بیماری ،شدت بیماری، شغل، شرایط اجتماعی و محیطی بیمار انجام شود.
از طرف دیگر بایستی بیمار اطلاعات صحیحی از بیماری خود، روش درمان، طول مدت درمان و مراقبت‌های بعدی داشته باشد. هر چند شناخت انسان از واکنش پوست در قبال نور آفتاب کاملا غریزی و ذاتی وجود دارد و تجربه زندگی این مبنا را تقویت می کند دانشمند بزرگی همانند ارد بزرگ می گوید : شناخت ما از درون خویش آن اندازه هست که بتوانیم انتخابی درست در بدترین زمانها داشته باشیم باید به نتیجه گیری خود احترام بگذاریم .
و حالا نگاهی تخصصی به موضوع ، تغییرات رنگ پوست به دو صورت است:
- پر رنگی یا لک تیره صورت
- کم رنگی یا سفید شدن صورت
در لک‌های تیره پوست افزایش در
پیگمان ملانین یا افزایش سلول‌های رنگدانه ساز دیده می‌شود.
عوامل مختلفی می‌توانند روی میزان و کیفیت رنگدانه‌ها و سلول‌های رنگدانه ساز تاثیر گذاشته و باعث تغییر رنگ پوست و ایجاد لک‌های تیره صورت شوند که عبارتند از: بیماری‌ها و اختلالات ارثی و ژنتیکی، بیماری‌های سوخت و ساز سلولی، بیماری‌های هورمونی، بیماری‌های التهابی، عفونت‌های موضعی پوست، عوامل شیمیایی، داروها، علل تغذیه‌ای شامل کمبود ویتامین‌ها و سوء تغذیه و بالاخره بدخیمی‌های پوستی. رنگ طبیعی پوست
رنگ طبیعی پوست به سه عامل هموگلوبین ،کاروتنوئید و پیگمان ملانین بستگی دارد.
ملانین (MELANIN)ماده‌ای است که توسط سلول‌هایی به نام ملانوسیت (MELANOCYTES)در پوست تولید می‌شود (تصویر بالا).
عامل اصلی تعیین کننده رنگ پوست ملانین است و اختلافات نژادی و جغرافیایی در رنگ پوست، مربوط به این رنگدانه است. سیاه پوستان دارای ملانین بیشتری نسبت به سفید پوستان هستند.
همچنین ملانین به عنوان یک ضد آفتاب در بدن عمل کرده و در برابر اشعه ماورای بنفش خورشید از پوست حفاظت می‌کند. مناطقی که تابش نور خورشید شدیدتر است، ملانوسیت‌ها، ملانین بیشتری تولید می کنند تا از آسیب‌های پوستی ناشی از آفتاب جلوگیری کند. لک‌های تیره پوست، در اثر تجمع و ته نشین شدن مقدار زیادی ملانین در قسمتی از پوست به وجود می‌آیند.
تغییرات رنگ پوست در افراد به دو صورت است:
1- رنگ پوست ذاتی که عبارتست از میزانی از پیگمانتاسیون ملانین که به صورت ژنتیکی تعیین شده و در غیاب هرگونه تماس با نور خورشید یا تاثیرات دیگر وجود دارد. 2- رنگ پوست اکتسابی که به علت تماس با نور آفتاب یا هورمونال (همانند حاملگی) به وجود می‌آید.
در بعضی بیماری‌ها نیز مثل ملاسما (لک صورت) و آدیسون در اثر هر دو عامل، یعنی تداخل بین عوامل هورمونال و نور آفتاب به وجود می‌آید.
سلول‌های حاوی رنگدانه‌های پوست در نقاط مختلف بدن تراکم متفاوتی دارند، ولی بیشتر در صورت و ناحیه ژنیتال (قسمت تناسلی) دیده شده و تعداد آنها در نقاط در معرض نور دو برابر نقاط پوشیده شده است. عمل اصلی ملانین در انسان حفاظت از لایه‌های تحتانی پوست علیه نور خورشید و جذب سلول‌های تخریب شده است.
از طرف دیگر پررنگی یا سیاه بودن پوست ممکن است در مواردی مفید نباشد. مثلا سیاه پوستان 30 درصد بیشتر از سفید پوستان، گرما از آفتاب دریافت کرده و این گرما با تعریق بیشتر خنثی می‌شود، در حالی که در آب و هوای سرد ،پوست‌های روشن گرمای کمتری از طریق تابش از دست می‌دهند.
عیب دیگر پیگمانتاسیون یا پُر رنگی پوست ممانعت از ساخت ویتامین D در بدن است. به طوری که در نواحی فقیرنشین، اطفال سیاه پوست بیشتر از سفید‌ها مستعد به راشیتیسم یا کمبود ویتامین D هستند، البته با توجه به این واقعیت که در سیاه پوستان مقاومت بیشتری نسبت به مالاریا، بیماری‌های پارازیتی و بیماری‌های عفونی، علی رغم اشعه آفتاب شدید و سوء تغذیه وجود دارد، به نظر می‌رسد تیرگی پوست یک پدیده ثانوی در ازدیاد ذاتی ایمنی طبیعی در آنهاست.
فاکتورهای ژنتیکی، نقش اولیه و اصلی را در تعیین درجه رنگ طبیعی پوست و پاسخ به اشعه آفتاب بازی می‌کنند. اختلافات نژادی بیشتر در شکل رنگدانه‌ای پوست است.
در موقع تماس با نور آفتاب دو نوع تیرگی پوست در انسان اتفاق می‌افتد:
1- تیرگی فوری پوست که بیشتر در افراد سبزه بوجود می‌آید و موقتی است و همان گونه که به سرعت ایجاد می‌شود، به زودی هم ناپدید می‌شود.
2- افزایش تدریجی تیرگی پوست متعاقب قرمزی آن که 48 تا 72 ساعت پس از تماس با نور آفتاب به وجود می‌آید.
بسته به واکنش پوست در برابر نور آفتاب، 6 نوع پوست وجود دارد:
- پوست نوع یک و دو؛ که مربوط به نژاد اروپایی است.
این افراد پوست بسیار روشن و چشم‌های آبی دارند و در مقابل آفتاب به هیچ وجه برنزه نمی‌شوند و سوختگی پوست آنها سریع است.
- پوست نوع سوم و چهارم؛ که در افراد سبزه و آسیایی وجود دارد. این افراد در مقابل آفتاب برنزه می‌شوند و سوختگی پوست در آنها کم یا متوسط است.
- پوست نوع پنجم و ششم؛ که به طور عمیق پیگمانته(تیره) است و در افراد سیاه پوست وجود دارد. معمولا این گروه در مقابل آفتاب مقاوم هستند.
