شبهه افكني و شخصيت كشي
پروفسور حميد مولانا
اين روزها سايت هاي اينترنتي به يكي از منابع شايعات، دروغگوئي، شخصيت كشي، اهانت و توهين درآمده است. منفي بافي و شخصيت كشي يك روش قديمي همراه با انگيزه هاي سياسي بوده است.
ولي در عصر فن آوري اطلاعاتي اين روش رواني براي عده اي به يك دكان و تبهكاري صنفي مانند، تبديل شده است. به عبارت ديگر، شايعه اندازان و شبهه افكنان بازاري و مطبوعاتي ديروز، اكنون به وسائل و كانال هاي ارتباطي روي آورده اند، جريان به اصطلاح «وبلاگ» به جاي گفت وگو و آموزش با تجاوز به حريم خصوصي ديگران، آئينه عقده هاي حسادت، جهالت، حقارت و دشمني شده است.
از آغاز پيروزي انقلاب اسلامي ايران، دشمن مستقيم و غيرمستقيم و توسط مزدوران خود كوشش كرده است، از طريق شبهه افكني و شخصيت كشي در جامعه شك و ترديد ايجاد كرده و افكار عمومي را در راستاي اهداف خود منحرف سازد و تا مي تواند وجهه چهره هاي انقلابي روحاني، ملي، علمي و هنري را مخدوش كند. در بحبوحه آغاز جنگ آمريكا در افغانستان و عراق، روبرت كوپلند، يكي ازكارشناسان نظامي و اطلاعاتي آمريكا كه براي مجله آتلانتيك مقاله مي نويسد و سايت هاي مفصل خود را اداره مي كند، در يك مصاحبه تلويزيوني پيشنهاد كرد:
«براندازي و تغيير رژيم در ايران را همان طور كه در روسيه و اروپاي شرقي تجربه شده است مي توان و بايد از طريق كمك به مطبوعات و رسانه هاي وابسته و تهيه تسهيلات لازم از ماشين تحرير گرفته تا رايانه و سايت اينترنتي براي مخالفان انجام داد.» دهه ها است كه دولت هايي كه با انقلاب اسلامي ايران به طور خصمانه روبه رو شده اند، به طور رسمي و آشكار ميليون ها دلار صرف اينگونه پروپاگاندا و شايعات و تشخصيت كشي مي كنند. آنها سعي كرده اند در ميان مردم تفرقه بيندازند. ولي در عصر انديشه و بيداري، اين روش ها نتيجه دوران گذشته را ندارد و پروپاگانديست ها و تفرقه اندازان بزرگترين دشمن خود هستند. اگر اين طور نبود حيثيت و قدرت سياسي، اقتصادي و نظامي آمريكا در همه نقاط دنيا اين همه تنزل نمي كرد و ايالات متحده در اين همه باتلاق - از عراق و افغانستان گرفته تا وال استريت و بورس هاي دنيا - فرو نمي رفت.
يك مورد بسيار جالب ولي رسوا شده از اينگونه شبهه افكني ها، هم اكنون در خود آمريكا و در مبارزات انتخاباتي رياست جمهوري صورت مي گيرد. كوتوله هاي شبهه افكني و شخصيت كشي درس خود را از ارباب ياد مي گيرند. دو هفته به اخذ آراي رياست جمهوري آمريكا باقي نمانده، نامزدهاي دو حزب مسلط آمريكا، جان مك كين از حزب جمهوريخواهان و باراك اوباما از حزب دموكرات ها، با هزينه و مصرف ميليون ها دلار آگهي تبليغاتي و پروپاگاندا انتخاباتي در راديو، تلويزيون، مطبوعات، و پايگاه هاي اينترنتي و حتي لوازم و وسائل مخابراتي مثل تلفن و ماشين هاي بازي و تفريح، همديگر را متهم به دروغگوئي، اهانت و شخصيت كشي مي كنند، و بدين ترتيب كوشش دارند با روشهاي پروپاگاندا و متدهاي رواني آراي طبقات مختلف را به خود جلب كنند. امسال هزينه تبليغاتي انتخاباتي اين دو حزب از يك ميليارد دلار تجاوز خواهد كرد.
نظرسنجي هاي چند هفته اخير نشان مي دهد، و نظريه هاي ارتباطي تاييد مي كند، كه هر چه منفي بافي يك طرف زياد مي شود، از اعتبار آن طرف منفي باف كاسته مي شود و حيثيت و احترام طرف ديگر فزوني مي يابد. چند هفته است كه جان مك كين و معاون او و سايت هاي اينترنتي متعلق به جناح جمهوريخواهان مستقيما باراك اوباما رقيب خود را متهم به همكاري با تروريست ها مي كنند و شخصيت و اصالت او را زير سوال مي برند.
حريم خصوصي خانواده باراك اوباما كه يك آمريكايي- آفريقايي الاصل است مورد حمله سايت هاي طرف مقابل قرار گرفته و نامزد حزب دموكرات ها به «عرب» و «مسلمان» بودن متهم شده است. ولي حقيقت كاملا يك چيز ديگر است و حتي جمهوريخواهان متعصب هم به اين منفي بافي ها بي علاقه بوده و كفه ترازو كاملا به نفع باراك اوباما سنگيني مي كند. در زماني كه آمريكا از جنبه سياسي، نظامي و مالي بزرگترين بحران هاي تاريخ خود را مي گذراند، اينگونه سفسطه گويي ها بين مردم اثري نخواهد داشت. ميليون ها آمريكايي در جريان اخير ورشكستگي هاي اقتصادي و مالي دارايي و پس انداز و بازنشستگي خود را از دست داده اند. چند روز پيش نظرسنجي سرتاسري آمريكا توسط بنگاه «پيو» نشان داد كه اين منفي بافي هاي جناح جان مكين كاملا به نفع باراك اوباما بوده و او اكنون با 14 درصد اختلاف از رقيب خود در بين راي دهندگان جلو است.
در تمدن غرب، تاريخ و تكامل «علم و هنر پروپاگاندا» داستان طولاني و پيچيده اي دارد ولي گسترش آن با روش هاي جديد منفي بافي در ساير كشورها تقليدي بيش نيست در طول تاريخ اسلام هيچ وقت اطلاعات و ارتباطات جدا از اخلاق و آداب نبوده است. مهمترين اختلاف اساسي بين نظام اخلاقي اسلام با ديگر نظام هاي اخلاقي، از رابطه عميق بين جهان بيني توحيدي و اخلاق به وجود مي آيد. از ديدگاه اسلام، كار اخلاقي و ارزشمند چيزي است كه براي رضاي خداوند انجام مي شود و نه براي مقاصد شخصي و كينه توزي. نيت و انگيزه الهي پايه اخلاق و ارتباطات اجتماعي اسلام است. قرآن كريم مي فرمايد: «يا ايها الذين آمنو ان جائكم فاسق بنبا فتبينوا ان تصيبوا قوما بجهالته فتصبحوا علي ما فعلتم نادمين» (سوره حجرات، آيه 6). يعني، «اي آنان كه ايمان آورده ايد، هرگاه شخص فاسقي براي شما خبري آورد، درباره آن تحقيق كنيد مبادا (با اعتماد به يك دروغ) به قومي رنجي رسانيد و سپس بر كرده خود پشيمان شويد.»
