ترجمه؛ راضيه آذرميبسياري از ما، جدا از استفاده از آفت کش ها و اندک موارد ديگر، درباره
ارتباط ميان موضوعات سلامتي و محيط زيست نگراني چنداني نداريم. ما براي
سالم بودن کارهاي زيادي انجام مي دهيم. مثلاً براي داشتن دور کمر مناسب
ورزش مي کنيم و مراقب ميزان کلسترول خون مان هستيم. براي داشتن محيط زيستي
پاک مواد را بازيافت مي کنيم و شايد از ماشين هاي با مصرف سوخت مناسب
استفاده مي کنيم.
اين روزها به دليل شدت گرفتن تغييرات آب و هوايي و ويراني هاي ناشي از آن،
ناديده گرفتن طرفداري حفاظت از محيط زيست ديگر امکان پذير نيست. هر چه ما
در حال حاضر انجام مي دهيم (و به خصوص ايجاد گازهاي گلخانه يي) از لحاظ
تاثيري که بر محيط زيست مي گذارند، قابل اندازه گيري است. راه حل هاي بي
اساس و غيرعلمي اغلب مشکلات عميق تر و جدي تر را پيش پاافتاده نشان مي
دهند. ما از عهده کارهاي آسان برمي آييم، زيرا سبب مي شوند احساس خوبي
پيدا کنيم، نه اينکه آنها تاثيرات بسيار خوبي داشته باشند.
سياست هايي که دولت ها برمي گزينند، اهميت بسيار بيشتري دارد. در هر حال
گرچه پاسخ واقعي به اين مساله ناشي از عمل فردي نيست، اما عملکرد هاي فردي
هم مي تواند پيامدهايي به دنبال داشته باشد. هشت نکته بهداشتي «سبز» که در
زير مي آوريم به قصد همين ترکيب کردن بهداشت شخصي و زيست محيطي است.
1- پياده روي کنيد يا با دوچرخه به سرکار برويد؛ حداقل 20 تا 30 دقيقه
ورزش در اغلب روزهاي هفته لازم است، اما در حالت ايده آل يک ساعت فعاليت
جسمي با شدت متوسط در هر روز توصيه مي شود. نمونه يک فعاليت با شدت متوسط
دوچرخه سواري يا پياده روي با سرعت هفت کيلومتر در ساعت است، اما بسياري
از ما با ماشين به محل کار خود مي رويم و روز به روز بر تعداد ماشين ها در
شهرها افزوده مي شود و اضافه شدن هر ماشين گامي است به سوي گرم تر شدن
سياره ما. بنابراين آيا هم براي سلامتي ما و هم براي سياره مان بهتر نيست
که رفت و آمد روزمره مان را پياده يا با دوچرخه انجام دهيم؟ ترکيب کردن
ورزش و رفت و آمد روزمره، فعاليت جسماني را به جزيي معمول از زندگي ما بدل
مي کند. اگر هم فاصله محل سکونت و کار زياد است، مي توان تا رسيدن به
ايستگاه وسايل نقليه عمومي پياده روي يا دوچرخه سواري کرد، يا بخشي از
مسير را با ماشين طي کرد و بقيه آن را پياده روي يا دوچرخه سواري کرد.
2- زود به رختخواب برويد؛ بررسي هاي همه گيرشناسي رابطه ميان خواب کم و
افزايش وزن يا چاقي را نشان مي دهد. علت اين پديده به تاثير هورمون ها
بازمي گردد. کم خوابي باعث کاهش ميزان لپتين (هورموني که به مغز پيام مي
دهد تا احساس سيري به وجود آيد) و افزايش ميزان گرلين (هورموني که ما را
گرسنه مي کند) مي شود. در اين ميان تمام چراغ ها، تلويزيون ها،
کامپيوترها، اجاق هاي مايکروويو که کمک مي کند شب هنگام بيدار باشيم، از
برق استفاده مي کنند و اين برق در نيروگاه هاي حرارتي ايجاد مي شود که از
سوخت هاي فسيلي مانند نفت و گاز استفاده مي کنند.
3- درجه دستگاه هاي تهويه مطبوع و گرمازا را کم کنيد؛ انسان ها مانند
پستانداران و پرندگان با تنظيم مداوم سوخت وساز دماي بدن شان را کنترل مي
کنند. وقتي هوا سرد است، سوخت وساز براي توليد گرماي بيشتر افزايش مي يابد
و هنگامي که هوا گرم است، عرق کردن و واکنش هاي ديگر سبب برطرف شدن انرژي
هاي اضافي مي شود. برخي از کارشناسان بر اين عقيده اند که استفاده از
وسايل گرمازا و به ويژه دستگاه هاي تهويه مطبوع و وسايل ديگر به شيوع چاقي
بيش از حد کمک مي کند. بنابراين با تنظيم ترموستات تان هم جلوي تنبل شدن
سوخت وساز بدن تان را مي گيريد و هم مقدار کمتري از نوع ديگري از انرژي را
مصرف مي کنيد.
4- ماهي بخوريد؛ اينکه ماهي غذايي سالم است، نياز به گفتن ندارد. ماهي به
عنوان يک ماده غذايي منبع مهمي از اسيدهاي چرب با زنجيره بلند امگا-3 هم
براي قلب و هم احتمالاً براي مغز شما مفيد است. اما اين سودمندي ها براي
سلامت با تاوان هايي براي محيط زيست همراه است.
برخي از گونه هاي ماهي با مواد شيميايي مانند جيوه و PCB ها
(Polychlorinated biphenyl) آلوده شده اند. دسته هاي انواع ديگر ماهي ها
در اثر صيد بيش از حد به طور مخاطره آميزي کم شده اند.
5- از لامپ هاي کم مصرف استفاده کنيد؛ استفاده از لامپ هاي فلورسنت کم
مصرف کاملاً به نفع شماست، زيرا کمتر از دوسوم نسبت به لامپ هاي معمولي
انرژي مصرف مي کند و 10 برابر بيشتر عمر مي کند. هر يک از اين لامپ ها با
مصرف انرژي کمتر در طول عمر خودش از وارد شدن نيم تن دي اکسيدکربن اضافي
به هوا جلوگيري مي کند.
اما تمام لامپ هاي فلورسنت براي کارکردن نياز به جيوه دارند و در انواع کم
مصرف فشرده هر لامپ حدود پنج ميلي گرم جيوه دارد. اگر اين لامپ ها به شکل
معمول وارد زباله ها شود، ممکن است اين جيوه وارد هوا يا آب شود و سپس با
ورود به زنجيره غذايي نهايتاً به ماهي که داخل بشقاب شماست، برسد.
بنابراين اين لامپ ها طوري دفع شوند که محيط زيست را آلوده نکنند.
6- از ماجراي روغن نخل بياموزيد؛ در حالي که موج تبليغات ضدچربي هاي ترانس
بلند شده است، توليدکنندگان غذا به دنبال جانشين هايي براي آنها مي گردند.
روغن نخل به عنوان يک گزينه احتمالي مطرح شده است. در امريکا گونه هايي از
روغن هاي عاري از چربي هاي ترانس از مخلوط روغن نخل و روغن کانولا (که
مملو از اسيد چرب اولئيک است) توليد شده است.
در اروپا نيز روغن نخل به عنوان يک سوخت زيستي تجديدپذير که محيط زيست را
آلوده نمي کند، به عنوان جايگزيني براي سوخت هاي فسيلي مانند نفت و بنزين
مورد استقبال قرار گرفته است. اما براي تامين نيازهاي فزاينده به روغن
نخل، مناطق وسيعي از جنگل هاي استوايي در آسياي جنوب شرقي از بين مي رود و
به جاي آنها درختان نخل کاشته مي شود. کشاورزان هم پهنه هاي زمين هاي تورب
دار را که با جذب دي اکسيدکربن به تعديل اثر گازهاي گلخانه يي کمک مي
کنند، زهکشي مي کنند و مي سوزانند.
به اين ترتيب روغن نخل که در ابتدا داستان پرياني «سبز» به نظر مي رسيد،
کم کم به کابوسي محيط زيستي تبديل شده است. استفاده از روغن نخل ممکن است
به خاطر نداشتن چربي هاي ترانس، از لحاظ بهداشت شخصي بهبودي به حساب آيد،
اما در مقابل حدود نيمي از مولکول هاي چربي در روغن نخل اشباع شده است و
ميزان کلسترول خون را مي افزايند.
بنابراين نکته اخلاقي اين قصه اين است که در انتخاب جايگزين ها در حوزه
بهداشت شخصي يا محيط زيستي نبايد عجولانه عمل کرد. اين جايگزين ها هم ممکن
است جنبه هاي ناخوشايندي داشته باشند. بهترين کاري که مي توانيم انجام
دهيم اين است که جانب احتياط را نگه داريم.
7- از ميوه ها و سبزي هاي محلي استفاده کنيد؛ خوردن سبزي و ميوه براي حفظ
سلامتي ضروري است. اما «مايکل پولان» در کتاب «تنگناي همه چيزخواري» پرسش
هاي زيادي درباره اينکه اين مواد چگونه به دست مصرف کننده مي رسند، مطرح
مي کند. امروزه در عصر تجارت جهاني، ميوه ها و سبزي ها از کشورهاي مختلف
براي مصرف در نقاط ديگر جهان حمل و نقل مي شود. حمل و نقل سريع کيوي از
نيوزيلند يا انگور از شيلي به مقدار زيادي انرژي نياز دارد. اين کار تنها
در صورتي امکان پذير است که انرژي ارزان باشد و انرژي ارزان در اين عصر
سوخت هاي فسيلي وارد شدن چندين تن گاز گلخانه يي و گرم شدن کره زمين را به
دنبال دارد. بنابراين بايد به خاطر حفظ محيط زيست هم که شده، از سبزي ها و
ميوه هاي محلي استفاده کرد.
در مقابل برخي از اقتصاددانان در اين مورد ابراز ترديد مي کنند. ديدگاه
آنها اين است که گرچه تجارت جهاني هزينه هاي حمل و نقل بالايي به همراه
دارد، اما توليد غذا را در جاهايي که بيشترين کارآمدي را دارند، ساماندهي
مي کند. به علاوه آيا عالي نيست که حتي در زماني غير از فصل معمول ميوه
تازه داشته باشيم؟
موضع ميانه شايد اين باشد که براي مواد غذايي توليد شده در محل خودمان
اولويت قائل شويم. همچنين «سبزتر» خواهيد بود اگر با دوچرخه يا پياده براي
خريد به اين بازارهاي ميوه و تره بار محلي برويد.
8- حمايت از ايجاد فضاهاي سبز در بيمارستان ها و ساختمان هاي پزشکي؛
بسياري از بيمارستان ها به دنبال مجلل تر شدن، ايجاد اتاق هاي خصوصي بيشتر
و کسب تکنولوژي هاي پيچيده تر هستند و کمتر به دنبال آن هستند که ساختمان
هايي «سبزتر» بسازند که ممکن است به بهبود بيماران هم کمک کند. ساختن
بيمارستان با نور طبيعي نه تنها باعث صرفه جويي در انرژي مي شود، بلکه
روحيه بيماران را هم بهتر مي کند.
همچنين با استفاده از تهويه مناسب و موادي که ترکيبات آلي فرار از خود
متصاعد نمي کنند، مي توان کيفيت هواي درون بيمارستان را بهتر کرد. البته
ساختن چنين بيمارستان هايي کار يک نفر نيست، بلکه بايد مسوولان را در
احداث چنين ساختمان هايي تشويق و حمايت کنيم.
HarvardHealthLetter, Apr.2007
